Хүүгэдэй буряад литература эхин һургуулида үзэлгын орёо асуудалнууд // Бурятский язык и литература в школе. - 2024. №4. . - С. 41-48.

Хүүгэдэй буряад литература эхин һургуулида үзэлгын орёо асуудалнууд

DOI: 10.18101/3033-1310-2024-4-41-48 УДК: 821.512.31

Энэ ниитэлэл соо мүнөө үеын эхин hургуулида эмхидхэгдэжэ байhан литературна уншалгын зарим орёо асуудалнууд харуулагдаба. Тон орёо асуудалынь гэхэдэ hурагшаднай үндэhэн хэлэеэ муугаар мэдэнэ, үндэhэн хэлэн дээрэ бэшээтэй зохёолнуудые уншахаяа эрмэлзэнэгүй. Багшанар буряад хэлэн дээрэ эмхидхэгдэдэг литературна уншалгынгаа хэшээлнүүдые бодото байдал дээрэ үндэhэлэн ябуулнагүй, тиимэhээ уран зохёол шүүмжэлэн үзэхэ шадабари эдир уншагшадта олгогдоногүй. Эдэ болон бэшэшье орёо асуудалнуудта ниитэлэл соо анхарал хандуулагдана. Хэшээл эмхидхэлгын үедэ, уран зохёол шүүмжэлэлгын үедэ ямар асуудалнуудта анхаралаа хандуулхаб гэжэ автор сэхэ хэлээшьегүй hаа, тэдээндэ харюунуудые ябаган харуулаа. Ямаршье арадай уран зохёол бага наhатай үхибүүдэй хүгжэлтэ аргагүй ехэ нүлөөтэй. Һурагшадай эмоциональна талаар хүгжэлтэдэ, хэлэлгынь хүгжөөлгэдэ, хадуун абаха шадабариин нүлөөлнэ хүгжэлтэдэ, анализ ба синтез хэхэ шадабаринуудайнь хүгжэлгэдэ, тиин сэгнэлгэ үгэхэ шадабариин хүгжэлгэдэ нүлөөлхэ аргатай. Автор буряад уран зохёолнуудые эхин шатын ангинуудай hурагшадта уншуулхада ямар зохёолнууд хэрэглэгдэхэ болоноб, ямар ажал ябуудагдаха болоноб, тэрэ ажал ямар шэглэлтэйб, ямар мэдэсэ, шадабари болон дадалтай болгохо, тэдэниие хүгжөөхэ аргатайб гэжэ харуулна. Ц.-Б. Бадмаевай «Саһан» гэжэ шүлэгэй удхаар хүдэлмэри жэшээтэ болгон, автор-багшанар яажа hурагшадайнгаа хадуун абаха хэмжээ элирүүлхэ аргатайб, ямар асуудалнууд табигдахаб, үгтэhэн харюунууд юун тухай гэршэлхэб гэhэн орёо асуудалнуудта харюусана. Дүрбэн хэмжээнэй янза тодорхойлно. Хэрбээ эхин hургуулиин багшанар hурагшадайнгаа хүгжэhэн хэмжээ элирүүлэн байгаад, саашанхи ажалаа түсэблэн хүдэлөө hаань, хүүгэдэй уран зохёол шудалха hонирхолтойшье, үрэ дүнтэйшье байха. Һурагшадшье бэрхэшээлнүүдые дабажа гараха, асуудалнуудые шиидхэхэ, уншалгынгаа дүй дүршэлэй хилэ дээшэлүүлхэ, уншаһан зохёолнуудаа шэнжэлхэ, дахин хөөрэхэ, хэшээлдээ һанамжаараа хубаалдаха гэхэ мэтэ шадабаринуудтай боложо, болбосоролой удаадахи шатада литература үзэхэ hайн дүршэлтэй болохо байна.

эхин hургуули, хүүгэдэй буряад уран зохёол, уран зохёол үзэхэ орёо асуудалнууд, уран зохёолнуудые хадуун абалга, хэмжээнүүд, хэмжэнүүдэй янза болон онсонууд.

Беленькая Л. И. Дети — читатели художественной литературы. Типологические особенности чтения на разных этапах детства // Школьная библиотека. 2011. № 4. С. 32–42. Текст: непосредственный.

Жесткова Е. А., Клычёва А. С. Духовно-нравственное развитие младших школьников на уроках литературного чтения посредством русской народной сказки // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. 2015. № 1–1. С. 126–129. Текст: непосредственный.

Содномов С. Ц. Бага наhанай hурагшадай аман хэлэлгэ хүгжөөлгэ :hургалгын теори болон практика: монографи. Улаан-Yдэ: Буряад. гүрэнэй ун-дэй хэблэл, 2005. 160 н.

Содномов С. Ц. Литературное развитие младших школьников: на основе интеграции этнокультурологического, литературоведческого, деятельностного подходов: моно- графия. Улан-Удэ: Республиканская типография, 2021. 211 с.