Буряад шүлэглэмэл зохёолнууд соо Байгал далайн дүрэ зураглаһан уран арганууд // Бурятский язык и литература в школе. - 2025. №1. . - С. 60-65.

Буряад шүлэглэмэл зохёолнууд соо Байгал далайн дүрэ зураглаһан уран арганууд

DOI: 10.18101/3033-1310-2025-1-60-65 УДК: 821.512.31.0-14

Оролто. Түрэлхи буряад уран зохёол hургуулида үзэлгэ гээшэ аргагүй нягтаар, удхатайгаар, үрэ дүнтэйгөөр эмхидхэхэ хэрэгтэй гэжэ багша бүхэн мэдэнэ. Түрэлхи буряад уран зохёол үзэлгэ өөрын эрилтэнүүдтэй, тэрэнэй үзэлгэ өөрын үндэһэ һууритай байха, үшөө тиихэдэ тэрэнэй үзэлгэ өөрын программатай, тэрэнь шэнэ гү, али шэнэлэгдэһэн Федеральна гүрэнэй һуралсалай стандартнуудай удха, байгуулга, үрэ дүндэ, эрилтэнүүдтэ тааруу байха болоно. Түрэлхи буряад уран зохёол үзэхэ тусхай программа Федеральна реестр руу оруулаатай. Тэрэнэй гол шэглэлнүүдэй нэгэн хадаа шүлэглэмэл зохёолнуудые үзэлгэ болоно. Зорилго. Шүлэглэмэл зохёолнуудай үзэлгэ өөрын онсонуудтай байха. Тэдэнэй нэгэн хадаа шүлэглэмэл зохёолнуудай уран арга элирүүлхэ шадабаритай болгохо тодорхой зорилго болоно. Энэ статьяагай удха тэрэ ажал ямараар ябуулха тухай багшын дүй дүршэл харуулна. Тус ажал эмхидхэхэдээ, багша һурагшадай шэнжэлхэ шадабаринуудые хүгжөөхэ хэрэг шухала болгон оруулна. Тэрэ ажал классһаа гадуур ябуулха ажал гээд нэрлэгдэнэ. Статьягай удха элирүүлһэн материал буряад шүлэглэмэл уран зохёолой Байгал далай тухай шүлэгүүд, тэрэ тоодо Ш. Нимбуев, Ц. Номтоев, Ц. Галсанов, Д. Жалсараевай зохёолнууд. Методүүд. Шүлэгүүдые тодорхойлһон, тэдэнэй анализ харуулһан метод. Дүнгүүд. Шүлэглэмэл уран зохёолнууд соо Байгал далай өөрын онсо дүрэнүүдтэй гэжэ гаргагдана. Шүлэгшэд зохёолнууд соогоо Байгал далайнгаа гадаада түхэл шарай харуулхаһаа эхилээд, арадай заншалта хараа бодолнуудаар тэрээндэ тусхай хандасаяа, үшөө тиихэдэ аман зохёолой дүрэнүүдые хэрэглэн харуулна. Тиимэһээ Байгал далайн зураглалда тааруу уран аргануудые хэрэглэнэ.

түрэлхи уран зохёол, шүлэглэмэл зохёолнууд, Байгал далай тухай шүлэгүүд, уран арганууд.

Галсанов Ц. Түерөөн Байгалай түхэрёон жэл // Байгалай толон: собрание сочинений на бурятском языке: в 15 томах / автор проекта и составитель Б. Ж. Тумунов. Улан-Удэ: ООО «Имени Гомбожаба Цыбикова и Жамсо Тумунова», 2014. Т. 12. С. 352. Текст: непосредственный.

Дугаржапова Т. М. Об изучении проблем стиха монголоязычных народов // Забайкальский вектор. Востоковедение. URL: https://zabvektor.com/wp-content/uploads/ 170719040730-dugarzhapova.pdf (дата обращения: 20.02.2025). Текст: электронный.

Жалсараев Д. Байгал далайhаа — мэндэ сайн // Байгалай толон: собрание сочинений на бурятском языке: в 15 томах / автор проекта и составитель Б. Ж. Тумунов. Улан- Удэ: ООО «Имени Гомбожаба Цыбикова и Жамсо Тумунова», 2014. Т. 13. С. 63. Текст: непосредственный.

Нимбуев Ш. Байгалай эрьеhээ // Байгалайтолон / автор проекта и составитель Б. Ж. Тумунов. Улан-Удэ: ООО «Имени Гомбожаба Цыбикова и Жамсо Тумунова», 2014. Т. 12. С. 186. Текст: непосредственный.

Номтоев Ц. Байгалай долгин // Байгалай толон / автор проекта и составиетль Б. Ж. Тумунов. Улан-Удэ: ООО «Имени Гомбожаба Цыбикова и Жамсо Тумунова», 2014. Т. 12. С. 235. Текст: непосредственный.

Примерная рабочая программа учебного предмета «Родная (бурятская) литература» для общеобразовательных организаций с обучением на родном (бурятском) языке (5–9-е классы) / составители О. Б. Бадмаева, Л. С. Ширапова; под редакцией О. Б. Бадмаевой. Улан-Удэ, 2018. URL: https://fgosreestr.ru/ oop?page=32 (дата обращения: 20.02.2025). Текст: электронный.

Туденов Г. О. Бурятское стихосложение: ритмическая организация бурятских сти- хов. Улан-Удэ: Бурят. кн. изд-во, 1958. 167 с. Текст: непосредственный.

Дугаржапова Т. М. Поэтика бурятского стиха. Улан-Удэ: Изд-во БНЦ СО РАН, 2002. 180 с. Текст: непосредственный.

Балданмаксарова Е. Е. Бурятская поэзия XX века: Истоки, поэтика жанров. 2-е изд., испр. и доп. Улан-Удэ: Изд-во Бурят. гос. ун-та, 2005. 252 с. Текст: непосредственный.