, , УЛААНБААТАР ХОТЫН ИРГЭДИЙН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ХЭВ МАЯГТ НӨЛӨӨЛЖ БУЙ ЗАРИМ ХҮЧИН ЗҮЙЛ // Восточный вектор: история, общество, государство. - 2024. №3. . - С. 42-52.

УЛААНБААТАР ХОТЫН ИРГЭДИЙН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ХЭВ МАЯГТ НӨЛӨӨЛЖ БУЙ ЗАРИМ ХҮЧИН ЗҮЙЛ

DOI: 10.18101/2949-1657-2024-3-42-52 УДК: 316.351

Судлаачдын үзэж байгаагаар хүмүүсийн хэрэглээний хэв маягт тэдний хүн ам зүй, эдийн засаг, сэтгэл зүйн байдал, шашин, соёл, нийгэмшил болоод нийг- мийн байр суурь нөлөөтэй байна. Судалгааны эл өгүүлэлд Улаанбаатар хотын иргэдийн хэрэглээний хэв маягийг тодорхойлон, түүнд нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг тодруулахын хамт хүмүүсийн нийгэм-эдийн засгийн байр суурь нь хэрэглээний хэв маягт нөлөөтэй эсэхийг гаргахыг зорив. Хэрэглээг хүн амын дундах ядуурлын түвшнийг тогтооход түгээмэл ашигладаг бөгөөд ингэхдээ үндсэн буюу суурь хэрэглээ (анхдагч, суурь хэрэгцээ)-гээ хангаж байгаа эсэхийг шалгуур болгон авч үздэг. Энэ удаагийн судалгааны хүрээнд иргэдийн суурь хэрэглээг хүнсний хэрэглээ, усны хангамж, орон байр, хувцас хэрэглэл, тээв- рийн хэрэгсэл, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээний хэрэглээ гэсэн дараах долоон шалгуур үзүүлэлтэд өгсөн үнэлгээгээр тооцлоо. Ингээд суурь хэрэглээний хангагдсан, зарим талаар хангагдсан, хангагдаагүй гэсэн гурван бүлэг үүсгэн, бүлэг тус бүрийн эдийн засгийн байр суурь (нэг хүнд ногдох орлогоор), боловсролын түвшин, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал хийгээд хоёрдогч хэрэглээ (өөрийгөө хөгжүүлэх, соёл, интертаймент, чийрэгжүүлэлтийн, гоо зүйн гэх мэт) ямар түвшинд байгааг авч үзсэн. Шинжилгээг Нийслэлийн бодлогын шинжилгээ, судалгааны төвийн захиалга, санхүүжилтээр ШУА-ийн Философийн хүрээлэн, Социологийн салбарт 2023 оны сүүлээр хэрэгжсэн “Хотын хөгжлийн индекс” судалгааны мэдээлэлд үндэслэн хийв.

Хэрэглээ, суурь буюу анхдагч хэрэглээний түвшин, нийгэм, эдийн засгийн байр суурь, өргөн хэрэглээний хүнсний бүтээгдэхүүний хэрэглээ, хоёрдогч хэрэглээ (соёлын болон спортын, интертаймент хэрэглээ).

Al-Modaf, O. A. (1999). Class and consumption: A comparative analysis of consump- tion patterns across different social classes. https://www.kau.edu.sa/files/ 0003309/files/69972_consumption%20and%20class.pdf-ээс Гаргасан

Deaton, A. (2005). Franco Modigliani and the Life Cycle Theory of Consumption. Princeton University.

Friedman, M. (1957). A Theory of the Consumption Function. Princeton University Press.

Hossain, U. G. (2023). The Role and Importance of Liquidity Preference, Marginal Effi- ciency of Capital, and Marginal Propensity to Consume in Keynes's General Theory. International Journal of Science and Business.

Kathleen Korgen. (2017). The Cambridge Handbook of Sociology. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781316418369.028

McNall, S. G. (1990). Mid-American Review of Sociology. Kansas: Department of Soci- ology, University of Kansas.

Yiannis Gabriel, Tim Lang. (1994). The Unmanageable Consumer: Contemporary Con- sumption and its Fragmentations. SAGE Publications.

Даваасүрэн Д. Улаанбаатар хотын хэрэглэгчдийн хэрэглээний ялгаатай бүлгүүдийн бүтцийн хэтийн чиг хандлага // Бизнес ба инноваци. 2023.

Амартүвшин Ц. Эдийн засгийн өсөлт ба тэгш бус байдал // Монголын хүн амын сэтгүүл. 2018. 21–30.

ШУА-ФХ. Хотын хөгжлийн индекс. Улаанбаатар, 2023