, , , Эхин классуудта классһаа гадуур уншаха «Һолонго» гэһэн номууд тухай // Бурятский язык и литература в школе. - 2024. №4. . - С. 95-101.

Эхин классуудта классһаа гадуур уншаха «Һолонго» гэһэн номууд тухай

DOI: 10.18101/3033-1310-2024-4-95-101 УДК: 37.016: 811.512.31

Тус статья соо түрэлхи буряад хэлээр классhаа гадуур уншагдаха зорилго- тойгоор гаргагдаhан «Һолонго» гэжэ эхин ангинуудай hурагшадта зохёогдоhон hуралсалай номууд тухай хэлэгдэнэ. Тус номууд Үбэр Байгалай хизаарай эхин анги- нуудай багшанарай эдэбхеэр зохёогдоhон, тиин «Бэлиг» гэhэн Буряад уластахи түбөөр хэблэгдэжэ гаргагдаhан байна. Энэ номуудые бэлигтэй, дүй дүршэлтэй багшанар зохёоhон байна, нэрлэбэл, Д. К. Бадмаева, Л. Д. Дондокова, Г. Б. Цырендашиева, В. Б. Черникова болонод. Һуралсалай энэ номууд абаhаар олон тоото зорилгонуудые бэелүүлнэ. Нэгэдэхэер, тэдэ түрэлхи буряад хэлэн дээрэ уншаха номууд гээшэ. Хоёр- дохёор, тус номууд бүхы эрилтэнүүдтэ, бага наhанай үхибүүдэй наhанда тааруугаар зохёолгоотой, буряад уран зохёолой жасаhаа шэлэгдэжэ абтаhан текстнүүдтэй. Гурба- дахяар, уран зохёолнуудые илган абахадаа авторнууд уран зохёолшодой түрэhэн ню- таг хараалhан байна. Дүрбэдэхеэр, бага наhанай hурагшадай hонирхол, анхарал татаhан, тиихэдэ уншаха дуратай байха баримта хүгжөөhэн hонин hонин даабарину- удтай. Табадахяар, тааруу зурагуудтай. Зургаадахяар, буряад уран зохёол классhаа га- дуур түхэлөөр ангиhаа ангида уншаха хэрэг удаа дараалан, «хүнгэнhөө хүндэ руу» бо- лон «уншуулха шадабари хүгжөөхэ» гэhэн баримтануудаар холбоотой. Тиибэшье энэ номуудай гол зорилго — буряад уран зохёолдо дурлал түрүүлхэ, түрэлхи арадайнь үнэтэй сэнтэй hургаалнуудые ойлгуулха, буряад хүнэй ажабайдалтай танилсуулха, буряад соёл болбосоролтой болгон хүмүүжүүлхэ багшын ажал болоно. Мүнөө бага наhатай үхибүүдэй түрэлхи хэлэеэ мэдэнгүй ургажа байhан сагта энэ номууд түрэһэн, түрэлхи хэлэеэ аршалха, гамнаха, хүгжөөхэ хэрэгтэ аргагүй нүлөөтэй байна. «Һолонго» гэжэ нэрэньшье удхатай. Тэрэ удха долоон бүлэг уран зохёол уншаха байhые харуулна. Тиихэдээ олон ондоо зохёолнуудые уншажа, олон юумэ мэдэдэг, олон юумэ, гол түлэб уншажа шададаг болохо гэhэн удхатайшье. Үшөө үхибүүн бүхэнэй сэдьхэлдэ нүлөөтэй байха гэжэ номууд соо оруулагдаhан уран зохёолнууд тэ- дэнэй сэдьхэлдэ hолонгодол адли сэбэр бодол болон сэдьхэлэй олон ондоо байдал түрүүлхэ гэhэншье удха байха. Номууд hуралсалда хэрэглэгдэжэ эхилээ, hурагшад болон тэдэнэй гэртэхиндэ hайшаагдаа, уласхоорондын фестивалиин урилдаанда шаг- налда хоёр дахин хүртэhэн байна.

буряад хэлэн, классhаа гадуур уншалга, «Һолонго» гэhэн hуралсалай номууд, уран зохёолнууд, гол зорилго, тодорхой зорилгонууд, номуудай онсо.

Зуев Д. Д. Школьный учебник. Москва: Педагогика, 1983. 240 с. URL: http://sbooks.gnpbu.ru/text/zuev_shkolnyy_uchebnik_1983/p0 (дата обращения: 05.11.2024). Текст: электронный.

Шаракшинова Н. О. Бурятское народное поэтическое творчество. Иркутск: Изд-во Иркутского ун-та, 1975. 234 с. Текст: непосредственный.

Һолонго: классhаа гадуур уншаха ном. 4-дэхи класс / авт.-согсолб. Д. К. Бадмаева, Л. Д. Дондокова, Г. Б. Цырендашиева, В. Б. Черникова. Улаан-Үдэ: Бэлиг, 2018. 132 х., зурагууд.

Һолонго: классhаа гадуур уншаха ном. 3-дахи класс / авт.-согсолб. Д. К. Бадмаева, Л. Д. Дондокова, Г. Б. Цырендашиева, В. Б. Черникова. Улаан-Үдэ: Бэлиг, 2018. 104 х., зурагууд.

Һолонго: классhаа гадуур уншаха ном. 2-дохи класс / авт.-согсолб. Д. К. Бадмаева, Л. Д. Дондокова, Г. Б. Цырендашиева, В. Б. Черникова. Улаан-Үдэ: Бэлиг, 2018. 84 х., зурагууд.